Biblioteka Sopocka świętuje 75-lecie

W grudniu 2021 roku Biblioteka Sopocka obchodziła swoje 75. urodziny. Zaplanowane wówczas wydarzenia związane z literaturą i historią instytucji zostały niestety odwołane z powodu pandemii. Teraz, kiedy jest to już możliwe, organizatorzy zapraszają do wspólnego świętowania. Okazja jest podwójna – rok 2022 został ogłoszony Rokiem Józefa Wybickiego, który jest patronem Biblioteki od 1972 roku. Obchody obu rocznic zaplanowano w dniach 19-28 września.

Józefa Wybickiego, który od 50 lat patronuje Bibliotece Sopockiej i który 29 września obchodziłby 275. urodziny, znamy przede wszystkim jako autora „Mazurka Dąbrowskiego”, jednak nie jest to jedyne dzieło, które po sobie zostawił, a jego biografia, może być bardzo inspirująca, o czym będzie można przekonać się już niebawem w Sopotece. 

Harmonogram wydarzeń 19-28 września:

• 19 września, godz. 18.00, Sopoteka - Teatr przy Stole: „Polka” Józefa Wybickiego w reż. Krzysztofa Gordona

Jako temat opery w trzech aktach poeta, któremu nigdy nie zbywało na celności pomysłów, wziął do literackiej obróbki ustęp z historii Polski traktujący o dziejach oblężenia Trembwoli przez wojska tureckie. Nadzwyczajnym męstwem i postawą obywatelską wyróżniła się wtedy i wsławiła żona komendanta fortecy. Z opowiadań współczesnych wiemy, że gdyby nie ona, forteca wpadłaby w ręce wroga, a tryumfujący Turek poniósłby żagiew wojny w głąb Rzeczypospolitej. W Polsce pokaz czynnego męstwa kobiet uczących, jak należy umierać za ojczyznę „z chęci”, został skonstruowany na przykładzie historycznym wyjątkowo trafnym. W czasie bowiem oblężenia Trembwoli znajdujące się w obrębie fortecy niewiasty rzeczywiście współzawodniczyły z mężczyznami w walce z nieprzyjacielem. W operze Wybickiego faktyczny obrońcy Trembwoli pomieszani są z włączonymi do utworu postaciami fikcyjnymi. Takim „umyślnie” skonstruowanym bohaterem jest dziewięćdziesięcioletni ślepy weteran Plichta, niejako antecesor Mickiewiczowskiego Wajdeloty. Jest rzeczą charakterystyczną, że w swojej nowej operze konstrukcję literacką podbudował poeta grubą warstwą dociekań ściśle historycznych. (źródło opisu: wstęp Romana Kalety do „Utworów dramatycznych” Józefa Wybickiego).

O projekcie: Teatr Przy Stole jest projektem, który od lat gromadzi miłośników teatru. Odczytywane przy stole sztuki bawiły i wzruszały teatralną widownię. W nowym sezonie widowisko zmienia swoje miejsce i przenosi się do Sopoteki – największej filii Biblioteki Sopockiej. Projekt tworzony jest we współpracy z Katedrą Dramatu, Teatru i Widowisk w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Gdańskiego oraz Teatrem Wybrzeże w Gdańsku. Koordynatorką comiesięcznych spotkań i prelegentką jest teatrolog i profesor Uniwersytetu Gdańskiego Małgorzata Jarmułowicz. Opiekę reżyserską nad projektem od lat sprawuje Krzysztof Gordon, a do czytania sztuk zapraszani są aktorzy Teatru Wybrzeże.

• 22 września, godz. 17.00, Miniteka (ul. Jakuba Goyki 1) - Bal urodzinowy Józefa Wybickiego (dla dzieci 5+)        
Wszystkie dzieci lubią bale urodzinowe. Tym razem okazja jest naprawdę wyjątkowa, bo wspólnie będziemy świętować urodziny kogoś, kto żył dawno, dawno temu. W programie: taniec przy muzyce z XVIII wieku, słodki poczęstunek, zajęcia warsztatowe, podczas których dzieci wykonają laurki dla solenizanta. Obowiązują zapisy pod numerem telefonu: 519 720 620.

• 24 września, godz. 16.30, Sopoteka (Tadeusza Kościuszki 14) - Po co czytać klasyków? – debata z udziałem Magdaleny Grzebałkowskiej, Magdaleny Kicińskiej, Jakuba Żulczyka
      
W tym roku Biblioteka Sopocka obchodzi swoje 75-lecie, a jej patron – Józef Wybicki – kończyłby we wrześniu 275 lat. Te dwie rocznice są dla nas okazją, by zastanowić się, czym 275 i 75 lat temu był kanon literatury, a czym jest dla współczesnego czytelnika. Wspólnie z zaproszonymi do udziału w debacie gośćmi – Magdaleną Grzebałkowską, Magdaleną Kicińską oraz Jakubem Żulczykiem – spróbujemy znaleźć odpowiedź na pytanie postawione niegdyś przez Italo Calvino: „Po co czytać klasyków”? Rozmowę poprowadzi Joanna Borowik-Hołubowicz.

Magdalena Grzebałkowska – pisarka, reporterka „Gazety Wyborczej", dwukrotnie nominowana do Nagrody Literackiej „Nike". Autorka biografii ks. Jana Twardowskiego „Ksiądz paradoks" (debiut literacki), Krzysztofa Komedy „Komeda. Osobiste życie jazzu" oraz rodziny Beksińskich „Beksińscy. Portret podwójny". Autorka książek „1945. Wojna i pokój", oraz „Wojenka. O dzieciach, które dorosły bez ostrzeżenia".
     
Magdalena Kicińska – reporterka, redaktorka naczelna „Pisma. Magazynu Opinii”, publikuje m.in. w „Gazecie Wyborczej”, „Polityce”, „Tygodniku Powszechnym”. Absolwentka i wykładowczyni Polskiej Szkoły Reportażu. Laureatka Grand Press 2017 w kategorii wywiad. Nominowana do Nagrody im. Teresy Torańskiej i Mediatorów 2016. Autorka książki „Pani Stefa” (Czarne, 2015), za którą otrzymała Nagrodę Literacką Miasta Stołecznego Warszawy 2016 oraz Poznańską Nagrodę Literacką – Stypendium im. Stanisława Barańczaka 2016 dla młodego twórcy, nominowano ją także do Nagrody Gryfia i Nagrody Conrada. Współautorka (z Marcinem Dziedzicem) książki „Teraz ’43. Losy” (Wielka Litera, 2018). W 2018 roku ukazał się zbiór reportaży „Przecież ich nie zostawię” (wyd. Czarne), którego była współautorką i współredaktorką. W lutym 2019 ukazały się „Środki transportu” (Wyd. Literackie), jej poetycki debiut. 
         
Jakub Żulczyk – pisarz. Zadebiutował w 2006 roku powieścią „Zrób mi jakąś krzywdę”. Jest autorem tekstów dla magazynów „Exclusiv”, „Playboy”, wcześniej - „Machina”, a od jesieni 2008 do końca istnienia Dziennika (jesień 2009) – był stałym felietonistą sobotniego wydania Dziennika-Kultura. Jest finalistą konkursu Young Euro Connect – eseistycznej rywalizacji młodych europejskich pisarzy. Z całą grupą przez dwa tygodnie odbywał spotkania w niemieckich miastach i ośrodkach kultury. Jest autorem książek „Radio Armageddon“ (nominacja do Paszportów „Polityki”, 2008), „Instytut”, „Zmorojewo”, „Świątynia”, „Ślepnąc od świateł” ((nominacja do Paszportów „Polityki”, 2014), „Wzgórze psów”, „Czarne słońce”, „Informacja zwrotna”. Obok powieści ma na koncie także scenariusze serialu TV „BrzydUla“, dwa sezony serialu TV pt. „Belfer”, napisanego wraz z Moniką Powalisz, według własnego pomysłu, emitowanego przez Canal+ Polska od jesieni 2016 r., a także serial oryginalny pt „Warszawianka”, stworzony dla HBO Polska (premiera sezonu I zapowiadana na 2022 rok).

• 26 września, godz. 18.00, Sopoteka (Tadeusza Kościuszki 14) - Finisaż wystawy „Józef Wybicki literacki i teatralny” – prelekcja dr. Piotra Kąkola

Większość Polaków nazwisko Wybickiego rozpoznaje jedynie jako autora naszego hymnu narodowego, dlatego chcielibyśmy poprzez ekspozycję poszerzyć tę znajomość, ukazując wielość i różnorodność dorobku pisarskiego twórcy Mazurka Dąbrowskiego.

Ważną częścią tej spuścizny literackiej są dramaty, które za życia autora trafiały na deski Teatru Narodowego lub scenę amatorską, tak chętnie prowadzoną przez samego J. Wybickiego. Trud adaptacji scenicznej jego utworów podejmowały również teatry w XX wieku. Tak było na przykład równo 50 lat temu (w 1972 roku), gdy gdański Teatr Wybrzeże wystawił najbardziej zabawną komedię autora Listów patriotycznych zatytułowaną „Kulig”. Pamiątki po tym nadbałtyckim wydarzeniu stanowią jedną z barwniejszych stron wystawy.

• 28 września, godz. 18.00, Sopoteka (Tadeusza Kościuszki 14) - Spotkanie autorskie z Mariuszem Szczygłem

Mariusz Szczygieł to pochodzący ze Złotoryi reporter, felietonista, pisarz. Od ponad trzydziestu lat związany z Gazetą Wyborczą, ma w swoim dorobku kilkadziesiąt publikacji, w tym książki takie jak: „Zrób sobie raj”, „Láska nebeská” czy „Osobisty przewodnik po Pradze”. Wielokrotnie wyróżniany, między innymi w konkursie Europejskiej Nagrody Książkowej 2009 za zbiór reportaży „Gottland”. Jest również zdobywcą nagrody Nike 2019 za „Nie ma”. Od lat głównym przedmiotem zainteresowania jego pracy pozostają Czechy. W 2014 roku autor został odznaczony Orderem Odrodzenia Polski za działania na rzecz kultury oraz sztuki. Spotkanie poprowadzi Ewa Lewandowska, dyrektor Biblioteki Sopockiej.