Świadczenie pielęgnacyjne – petycja do Senatu RP

Kobieta pcha wózek inwalidzki, na którym siedzi mężczyzna
Fot. Pixabay

MOPS Sopot od 2014 r. wypłaca świadczenie pielęgnacyjne dla opiekunów osób z niepełnosprawnością, niezależnie czy niepełnosprawność nastąpiła przed czy po 18. roku życia. Jest to zgodne z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 2014 roku, który mówił, że zróżnicowanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego opiekunów osób z niepełnosprawnością ze względu na moment powstania niepełnosprawności narusza konstytucyjną zasadę równego traktowania.

Jednak władze centralne do tej pory nie wykonały wyroku Trybunału Konstytucyjnego i nie przyjęły rozwiązań ustawowych zapewniających równe traktowanie wszystkich opiekunów osób z niepełnosprawnościami. W lipcu tego roku prezydent Sopotu otrzymał decyzję wojewody pomorskiego nakazującą zwrot części środków finansowych (846 310,26 zł), za wypłacone świadczenia pielęgnacyjne. Gmina Miasta Sopotu złożyła odwołanie od decyzji wojewody do Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju. Minister uchylił w całości zaskarżoną przez Gminę Miasta Sopotu decyzję wojewody i nakazał jej ponowne rozpatrzenie.

Prezydent miasta stoi jednak na stanowisku, że potrzebne są rozwiązania ustawowe, dlatego też skierował do marszałka Senatu RP pismo z apelem o zainicjowanie procesu legislacyjnego zmierzającego do uwzględnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2014 r. 

 

Treść listu:

Pan Tomasz Grodzki

Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

 

Szanowny Panie Marszałku,

zaniepokojony brakiem działań i całkowitą biernością Rządu wobec trwających już 5 lat starań opiekunów dorosłych osób z niepełnosprawnościami o wyrównanie ich szans w dostępie do świadczenia pielęgnacyjnego, zwracam się z apelem o zainicjowanie procesu legislacyjnego zmierzającego do uwzględnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2014 r. 

21 października 2014 r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok (sygn. akt K 38/13), w którym orzekł, że art. 17 ust. 1b ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1456, 1623 i 1650 oraz z 2014 r. poz. 559 i 567) w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji – narusza konstytucyjną zasadę równego traktowania.

Trybunał Konstytucyjny wskazał na konieczność podjęcia bezzwłocznych działań ustawodawczych, które doprowadzą do przywrócenia stanu zgodnego z Konstytucją RP, a więc równego traktowania opiekunów dorosłych osób z niepełnosprawnością. Mimo upływu 5 lat, niekonstytucyjny przepis ustawy o świadczeniach rodzinnych do dziś nie został dostosowany do wyroku TK.

W efekcie opiekunowie wciąż są podzieleni, ponieważ z ustawy wynika, że z wynoszącego obecnie 1583 zł miesięcznie świadczenia pielęgnacyjnego mogą korzystać opiekunowie osób, których niepełnosprawność powstała zanim skończyły 18 lat lub 25 lat (jeśli było to w trakcie nauki). Pozostali mogą ubiegać się tylko o specjalny zasiłek opiekuńczy. Problem w tym, że jego kwota jest zdecydowanie niższa (wynosi 620 zł), a jego przyznanie jest uzależnione od spełnienia kryterium dochodowego.

Różnica ta będzie się jeszcze bardziej powiększać, bo od 2020 r. kwota świadczenia pielęgnacyjnego, która jest powiązana z wysokością najniższego wynagrodzenia za pracę, wzrośnie do 1830 zł, a specjalny zasiłek pozostanie bez zmian (620 zł).

Świadczenie pielęgnacyjne, jak podkreślił w jednym z orzeczeń Trybunał Konstytucyjny, „jest to świadczenie, które ma zabezpieczyć egzystencję osób niepełnosprawnych przez wspieranie tych, którzy opiekują się nimi”. Trudności w dostępie do tego świadczenia oznaczają dla opiekunów brak środków do życia, ponieważ zgodnie z wymogiem zrezygnowali z pracy, aby opiekować się swoim niepełnosprawnym krewnym. Dla osób z niepełnosprawnościami to brak środków na rehabilitację i leczenie, co skutkuje zaprzepaszczeniem dotychczasowych wysiłków w kierunku poprawy ich funkcjonowania w środowisku. Jak wskazują badania, niepełnosprawność któregoś z członków rodziny znaczenie zwiększa ryzyko ubóstwa.

Zarówno opiekunowie, jak i samorządy czekają z niecierpliwością na nowelizację ustawy o świadczeniach rodzinnych i uwzględnienie w niej wyroku TK. Tymczasem część gmin przyznaje świadczenie pielęgnacyjne zgodnie z orzeczeniem Trybunału, a wbrew niekonstytucyjnemu zapisowi w ustawie. Takie stanowisko przyjął między innymi Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Sopocie, realizując od 2014 r. wypłaty świadczeń pielęgnacyjnych opiekunom osób, których niepełnosprawność powstała w okresie dorosłości. Konsekwencją przyjętej praktyki jest jednak toczące się postępowanie dotyczące nieprawidłowości w przyznawaniu świadczeń pielęgnacyjnych oraz nakaz „zwrotu dotacji z budżetu państwa pobranej w nadmiernej wysokości w okresie 2014-2018”.

Większość samorządów z obawy przed konsekwencjami związanymi z możliwością kontroli i nałożeniem kary, nadal stosuje niekonstytucyjny przepis. Opiekunom pozostaje więc walczyć o swoje prawa w sądzie.

W ostatnim czasie ukształtowała się jednolita linia orzekania przez sądy administracyjne, korzystna dla opiekunów. Sędziowie powołują się bezpośrednio na wyrok TK i uznają, że zgodnie z jego treścią świadczenie pielęgnacyjne należy się także wtedy, gdy niepełnosprawność powstała w dorosłym życiu. Jednak ścieżka odwoławcza to długa, czasochłonna i stresująca dla opiekunów droga, a dla Państwa dodatkowe koszty związane z rozprawami. Część opiekunów rezygnuje z długotrwałej i skomplikowanej drogi odwoławczej. Nakazywanie im dochodzenia swoich praw poprzez odwołanie do sądu czy SKO jest nieludzkie. Czy zamiast opiekować się swoim niesamodzielnym krewnym mają biegać po sądach walcząc o należną im sprawiedliwość?

Indywidualne rozstrzygnięcia nie rozwiązują systemowego problemu. Zarówno samorządy, sądy administracyjne, jak i Rzecznik Praw Obywatelskich, podkreślają, że potrzebna jest nowelizacja ustawy, która uwzględni wyrok TK.

Pięcioletni okres bezczynności rządzących wobec powyższego problemu i brak jakiejkolwiek reakcji na liczne protesty środowisk wpierających osoby z niepełnosprawnościami, dały wyraz ignorancji władzy.

Państwo powinno dawać wsparcie, oferować możliwości rozwoju, zaspokajać podstawowe potrzeby życiowe, a nie dzielić społeczeństwo na lepszych i gorszych, wpędzać w ubóstwo i alienować z życia publicznego. Wszak to po stronie Rządu leży obowiązek tworzenia prawa, które zapewni godne życie każdemu obywatelowi.

Mając na uwadze dobro osób z niepełnosprawnością oraz równy stosunek wszystkich wobec prawa, który gwarantuje nam Konstytucja, zwracam się do Pana Marszałka z apelem o zainicjowanie procesu legislacyjnego zmierzającego do uwzględnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego. 

 

Z wyrazami szacunku

Jacek Karnowski
Prezydent Miasta Sopotu

 

 

Ochrona danych osobowych

Zgodnie z art. 13 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27.04.2016 r. informuję, iż Administratorem Pani/Pana danych osobowych jest Gmina Miasta Sopotu z siedzibą przy ul. Tadeusza Kościuszki 25/27, 81-704 Sopot, reprezentowana przez: Prezydenta Miasta Sopotu.
Czytaj dalej...