Sopockie korty chronione przez konserwatora

W styczniu 2017 r. prezydent Sopotu Jacek Karnowski złożył wniosek u Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków o wpisanie zespołu budynków kortów tenisowych wraz z terenem do rejestru zabytków województwa pomorskiego, z uwagi na ich kulturotwórczy charakter. 19 lutego Wojewódzki Konserwator Zabytków w Gdańsku poinformował, że korty znalazły się w rejestrze.

– Wyjątkowo rzadką i cenną rzeczą jest, że w tym samym miejscu odbywają się zawody sportowe od ponad 100 lat – mówi dr Danuta Zasławska, miejski konserwator zabytków. – Zachowanie funkcji miejsca jest istotne dla zasadności wpisu do rejestru z uwagi na ochronę wartości niematerialnych. Konieczność zachowania właśnie tych ulotnych, niematerialnych wartości kulturowych, jest szeroko podkreślana obecnie na całym świecie. I znalazła swój zapis w międzynarodowych konwencjach UNESCO.

– Historia tenisa w naszym mieście jest tak samo długa, jak historia samego Sopotu. Wpisanie kortów do rejestru, podobnie jak wpisanie kilka lat temu hipodromu, spowoduje zachowanie tego wyjątkowego miejsca dla przyszłych pokoleń – wyjaśnia Jacek Karnowski, prezydent Sopotu. – Zapobiegnie również jakimkolwiek zakusom zabudowy kortów, na przykład poprzez budowę apartamentowców, do czego o mało nie doszło w czasie działalności poprzedniego klubu.

W informacji konserwatora czytamy:

„W Sopocie wpis do rejestru obejmuje: zespół budynków i kortów tenisowych wraz ze starodrzewem oraz z budynkami: Domkiem Klubowym, d. poczekalnią (obecnie kawiarnią), d. Halą Tenisową SKT Sopot (obecnie halą widowiskowo-sportową) położonych w Sopocie przy ul. Floriana Ceynowy 5-7, ul. Jakuba Goyki 11-19, ul. Jana Jerzego Haffnera 57b.

Obszar Sopotu wokół dawnej Nordstrasse, obecnie ul. Powstańców Warszawy jest związany z tradycją uprawiania tenisa ziemnego od roku 1897. Pierwsze trzy pola do gry w tenisa zostały zlokalizowane w obecnym Parku Północnym. Powstały wówczas korty o czarnej nawierzchni oraz poczekalnia. W następnych latach trwała ich rozbudowa. Już na początku XX w. turnieje tenisowe były kulminacyjnym wydarzeniem Sopockiego Tygodnia Sportu, podczas którego rywalizowano w pięciu dyscyplinach sportowych. Sopockie zawody tenisowe wysoko ceniono w świecie sportu. Na kortach grywał następca pruskiego tronu – Kronprinz Friedrich Wilhelm.

W 1900 r. z inicjatywy znanego organizatora ruchu tenisowego – nadporucznika Friedricha Schleppsa – powstał słynny Zoppoter Lawn – Tennis Klub. Utworzenie klubu  podniosło rangę tenisa jako gry towarzyskiej do poziomu dyscypliny sportowej. W tym samym czasie powstał Wschodnioniemiecki Związek Turniejów Tenisa Ziemnego, który zrzeszał kluby tenisowe Prus Zachodnich i Wschodnich. W 1911 r. dla potrzeb tej organizacji wybudowano Domek Klubowy (Tennis-Klubhaus) przy obecnej ul. Ceynowy 5-7. Budynek został zmodernizowany w 1927 r. przez dobudowę symetrycznych skrzydeł bocznych, na których urządzono tarasy widokowe dla publiczności. Był to okres intensywnej rozbudowy infrastruktury sportowej w związku ze wzrostem zainteresowania grą w tenisa.

W latach międzywojennych Sopocki Klub Tenisowy (Zoppoter Tenis Club) posiadał 18 kortów i zrzeszał około 140 zawodników. W 1924 r. oddano do użytku drewnianą halę tenisową, umożliwiającą grę w miesiącach zimowych, a w latach trzydziestych tereny kortów rozbudowano w kierunku zachodnim – na północ od ul. Goyki do ul. Haffnera.

Jeden z budynków sopockich kortów tenisowych. Fot. WUOZ w Gdańsku

Pod koniec lat trzydziestych XX w. budynek dawnej poczekalni sąsiadujący od zachodu z obecną ul. Powstańców Warszawy przeniesiono w nową lokalizację – teren przy obecnej ul. Goyki. Zmieniono w tym czasie również układ alejek. W latach międzywojennych przywrócono w Sopocie tradycję z pocz. XX w. rozgrywania wielkich turniejów tenisowych (International-Tennis-Turnier-Zoppot). Fakt ten podniósł rangę kurortu do najważniejszego centrum sportu tenisowego nad Bałtykiem. Zoppoter Tenis Club był wówczas jedynym ośrodkiem zatrudniającym trenera i szkolącym zawodników.

W latach powojennych – od 1945 r. – dzięki inicjatywie tenisisty Stefana Korneluka – nastąpiła odbudowa zdewastowanych przez wojska niemieckie i radzieckie placów do gry oraz Domku Klubowego. Wraz z odnową aktywności sportowej poprzez organizowanie turniejów i międzynarodowych mistrzostw tenisowych oraz powołanie do życia Sopockiego Klubu Tenisowego (początkowo klub nosił nazwę: „Odwet”, następnie: „Ogniwo”), sukcesywnie zagospodarowywano tereny kortów. Efektem rozbudowy zespołu było powstanie dwóch krytych hal: widowiskowo-sportowej (1987r.) i treningowej Hali im. braci Korneluków (koniec lat 90. XX w.).

Tym samym zabytkowe założenie stanowi istotny składnik historycznego układu przestrzennego Sopotu objętego ochroną prawną poprzez wpis do rejestru z uwagi na wyjątkowe w skali europejskiej walory przestrzenno-krajobrazowe.

Poszczególne obiekty budowlane omawianego zespołu są ze sobą powiązane funkcjonalnie, oraz z uwagi na 120-letnią historię i tradycję uprawiania tenisa w Sopocie. Pomimo tego, że budynki kompleksu stanowią różnorodny zbiór w zakresie struktury, materiału, formy i chronologii poprzez usytuowanie na wyodrębnionych parcelach, jak również jednolity sposób zagospodarowania przestrzeni z fragmentarycznie zachowaną historyczną strukturą przestrzenną i układem starodrzewu oraz współczesną infrastrukturą, obiekty te tworzą czytelny zintegrowany kompleks o funkcji sportowej.

Z uwagi na kontynuowaną tradycję miejsca, w którym od przeszło stu lat odbywają się turnieje tenisowe, omawiany zespół posiada wyjątkową wartość niematerialną.”

Zobacz również: strona Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków