Walka o pamięć

Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków prowadzi postępowanie w sprawie wpisania do rejestru zabytków budynku przy ul. Parkowej 18 w Sopocie. Dom był przed II wojną światową siedzibą polskiej szkoły powszechnej, miejscem ważnym dla ówczesnej sopockiej Polonii. Już w maju ubiegłego roku o wpis budynku do rejestru wystąpiła Konserwator Zabytków Miasta Sopotu.

Budynek przy ul. Parkowej był przed wojną siedzibą szkoły powszechnej prowadzonej przez Macierz Szkolną. Wcześniej pełnił funkcję ochronki, czyli rodzaju przedszkola dla ubogich dzieci. To jeden z niewielu obiektów, które pozostały w Sopocie, wiążących się z historią sopockiej Polonii.

11 maja 2021 r. Konserwator Zabytków Miasta Sopotu, w imieniu prezydenta Sopotu, złożyła wniosek do Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Gdańsku o rozważenie wpisania budynku przy Parkowej 18 w Sopocie do wojewódzkiego rejestru zabytków. W piśmie podkreślono istotną wartość historyczną i naukową budynku. Postępowanie w sprawie wpisu do rejestru budynku przy Parkowej zostało wszczęte w październiku 2021 r. Zgodnie z obowiązującymi przepisami (art. 10a ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami) od dnia wszczęcia postępowania w sprawie wpisu zabytku do rejestru, do dnia w którym decyzja w tej sprawie stanie się ostateczna, przy zabytku którego dotyczy postępowanie zabrania się prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych i podejmowania innych działań, które mogłyby prowadzić do naruszenia substancji lub zmiany wyglądu zabytku.    

Na terenie Sopotu znajdują są jeszcze dwa budynki związane z Polonią sopocką. To budynek dawnej tzw. szkoły senackiej, przy ul. Władysława IV 23, oraz budynek przy ul. Grunwaldzkiej 11, czyli pensjonat Wiktora Kulerskiego – Dom Polski. Oba budynki są w bardzo dobrym stanie. Warto pamiętać również o Muzeum Kaszubsko-Pomorskim działającym przy obecnej ul. Bohaterów Monte Cassino. Założył je w 1913 r. Aleksander Majkowski. Na elewacji budynku umieszczona jest tablica upamiętniająca istnienie muzeum.

Miasto Sopot od wielu lat dokłada wszelkich starań aby zachować w pamięci mieszkańców dzieje sopockiej Polonii. Dziejom Polonii jest poświęcona ekspozycja przygotowana wspólnie przez Muzeum Sopotu i parafię pw. Gwiazdy Morza, która omawia działalność towarzystw polonijnych działających w Sopocie od końca XIX w. oraz polskiego szkolnictwa i harcerstwa. Część ekspozycji poświęcona została prześladowaniom członków Polonii sopockiej w okresie II wojny światowej. Ponadto w 2009 roku Gmina Miasta Sopotu i Muzeum Sopotu zrealizowały duży, roczny projekt, poświęcony Polonii. W ramach projektu opracowano i zarchiwizowano relacje członków przedwojennej Polonii w Sopocie, a także związane z nią dokumenty, archiwalia, zdjęcia etc. Powstał również film, fabularyzowany dokument w reżyserii Joanny Cichockiej-Guli, pt. „Polonia sopocka”. Ponadto konserwacji poddane zostały zabytkowe sztandary działających w kurorcie towarzystw polonijnych, a Muzeum Sopotu zorganizowało wówczas wystawę i wydało towarzyszącą jej publikację pt. „Kartki z pamiętników. Polacy w Sopocie 1897-1945".